Het enigma Sharon

De Israëlische schrijver Amos Oz (zie Totterdood) over Ariel Sharon:

Ariel Sharon heeft een groot deel van zijn leven als boer-soldaat geleefd. Hij was als een van de oudtestamentische rechters Israëls. Eerst verdedigde hij zijn eigen dorp tegen aanvallers en plunderaars. Dan verdreef hij zijn vijanden en veroverde en vernielde hij dorpen, daarna bouwde hij zijn eigen nieuwe dorpen, verdedigde hij ze, verdreef hij opnieuw de vijanden, en zo begon alles van vooraf aan, als in een vicieuze cirkel.
Het begon in zijn jeugd, met gewapende confrontaties met schaapherders, die door de jaren heen evolueerden naar grootse veldslagen met duizenden tanks aan beide zijden. Toch bleef de man Sharon dezelfde van conflict tot conflict: de Onafhankelijkheidsoorlog van 1948 en de Jom Kippoeroorlog van 1973 en de Libanese oorlog van 1982 en het project voor de bouw van nieuwe nederzettingen. Zijn hele leven lang, van de kinderjaren tot de hoge leeftijd, bleef hij erbij dat wat niet met macht opgelost kan worden, met méér macht opgelost kan worden. Hij hield het erbij dat de Israëli's op het terrein hoe langer hoe meer voldongen feiten kunnen creëren die de Arabieren moeten slikken en de wereld zal moeten erkennen.
Hij was de man van de spierballen. We herinneren hem in zijn bloedbevlekte witte verband, bij het Suezkanaal, toen hij ermee dreigde de wraak van de legioenen te ontketenen als ze ook maar de geringste toegeving durfden te doen aan de Arabieren. We herinneren hem ook in Beiroet, op zijn meedogenloze kruistocht in Libanon, toen hij met militaire macht een nieuwe orde probeerde te installeren in het oude Midden-Oosten. En we herinneren hem als de oprichter van honderden nederzettingen voor honderdduizenden nederzetters op de Westelijke Jordaanoever, in Gaza, de Sinaï en de Golanhoogvlakte. Altijd weer de man van de spierballen.
Al die decennia ben ik kwaad op hem geweest. Voor mij symboliseerde hij alles wat ik niet kon verdedigen in mijn land: gewelddadige zelfingenomenheid, een mengeling van zelfmedelijden en brutaliteit, een onstilbare honger naar land en een mystieke religieuze fraseologie die, afkomstig als ze was van een hedonistische soldaat, me altijd als schijnheilig is opgevallen. Er was niet één individu dat de vergiftiging van vele Israëli's met de macht zo personificeerde.
Ik heb hem nooit persoonlijk ontmoet. Ik ben nooit met hem in dezelfde kamer geweest. Mensen zeggen dat Sharon in kleine kring een warme, gulle en onderhoudende man is. Mensen zeggen dat hij charmeert met een levendig gevoel voor humor, dat hij dol is op lekker eten en luxe. Ik heb altijd geweigerd om van zulke indrukken onder de indruk te zijn. Ik was afkerig van hem omdat hij de vijand van de vrede was.
En dan, twee jaar geleden, vond een plotselinge verandering plaats. Een mysterieuze metamorfose. Sharons retoriek is plotsklaps gewijzigd. Eerst begon zijn woordenschat te klinken als die van zijn rivalen. Alsof hij plotseling een andere taal begon te spreken. Toen Sharon voor het eerst zei dat de bezetting een ramp is voor de bezetters en het bezette volk, kon ik mijn oren niet geloven. Toen hij begon te spreken over twee staten voor twee volkeren, dacht ik dat hij een grapje maakte. Toen hij het voor de eerste keer over de rechten van de Palestijnen had, dacht ik dat hij de draak stak met de vredesbeweging. En toen hij voor het eerst aankondigde dat hij de nederzetters en het leger uit Gaza terug zou trekken, dacht ik dat het niet meer betrof dan een list.
Toch heeft hij het gedaan. Ze noemen hem een bulldozer toen hij de nederzettingen oprichtte, en ja, hij handelde ook als een bulldozer toen hij ze liet ontmantelen. De evacuatie van Israëlische nederzetters uit Gaza was een militaire operatie. Sharon bracht de nederzetters in Gaza met dezelfde blitzkriegstijl de nederlaag toe als die waarmee hij zijn vele oorlogen heeft gewonnen. Niet één gebouw in de kolonies bleef intact.
Hij kreeg maar twee jaar om ongedaan te maken wat hij in 35 jaar had aangericht. Alle nederzettingen op de Westoever en op de Golanhoogte blijven overeind als monumenten van de oude Sharon. Hij verlaat ons met het antwoord op twee grote mysteries. Waarom hij in de herfst van zijn leven zo radicaal veranderd is en wat anders hij nog van plan was in de richting van vrede en verzoening?
In één iets is Sharon echter nooit geslaagd, zelfs niet nadat hij Gaza tot de laatste centimeter geëvacueerd had. Hij heeft nooit echt met de Palestijnen samengezeten om met hen te proberen praten zoals buren met buren spreken. Zelfs niet op de manier waarop peetvaders met andere peetvaders praten na een lange vete. Ariel Sharon verlaat ons alsof hij ons een teken geeft: 'Ik heb mijn fouten ingezien. Ik heb geprobeerd ze te herstellen, maar het leven was te kort.'