Een Bijbelse bandiet
Een interview met Jurgen Delnaet uit De Standaard.
Pasen valt vroeg dit jaar, dus kon de timing van theater Malpertuis niet beter. Met Barabbas brengen ze het passieverhaal, maar dan anders.
Een van de eerste volksraadplegingen die faliekant is afgelopen, had in 33 na Christus plaats in Jeruzalem. De Romeinse landvoogd Pontius Pilatus zag eigenlijk niet goed wat die Jezus van Nazareth volgens de joden dan wel allemaal verkeerd had gedaan. In een poging de mensenzoon weer vrij te kunnen laten zonder de machtige schriftgeleerden voor het hoofd te stoten, waste hij zijn handen in onschuld en bedacht hij de directe democratie. Het volk mocht zelf beslissen welke gevangene ter gelegenheid van het Paasfeest gratie werd verleend: die arme zwijgzame Jezus Christus of de grofgebekte misdadiger Barabbas. De gevolgen van het verkeerd afgelopen referendum waren bepalend voor de wereldgeschiedenis.
De Bijbelse Barabbas doet bij de meeste mensen die een katholieke opvoeding hebben genoten dus nog altijd een belletje rinkelen. Maar in het gelijknamige toneelstuk van Michel de Ghelderode, uit 1928, leren we de man van naderbij kennen. Dat is een van de redenen waarom Jurgen Delnaet Barabbas koos voor zijn seizoensproductie bij het Tieltse gezelschap. 'In het Nieuwe Testament verdwijnt Barabbas weer even snel als hij wordt opgevoerd', zegt hij. 'Veel is over die man niet bekend. Er bestaan nog wel enkele teksten waarin wat over zijn leven wordt gespeculeerd, maar uiteindelijk weten we alleen dat het een bandiet was die gevangen zat. De Ghelderode gebruikt hem echter om het passieverhaal te kunnen vertellen vanuit de positie van de gewone man in de achterbuurten van Jeruzalem. Het derde bedrijf speelt zich zelfs volledig af in die achterbuurten, aan de voet van de Calvarieberg waar bijvoorbeeld een kermisfiguur zonder klanten zit omdat iedereen naar het veel grotere spektakel van de terechtstelling zit te kijken.'
Michel de Ghelderode (1898-1962) was zeer vertrouwd met dat volkse gegeven. De latere Nobelprijskandidaat werd geboren in een Vlaamse familie in Brussel, maar kreeg er een opvoeding in het Frans, terwijl zijn stukken uiteindelijk zouden worden opgevoerd tot in New York. De auteur van Escurial en Pantagleize was echter aan zijn carrière begonnen bij Poppentheater Toone, waarvoor hij ook een volks en humoristisch passieverhaal schreef dat daar nog ieder jaar wordt opgevoerd.
Delnaet: 'Vandaar ook dat het mij vanzelfsprekend leek om Filip Vanluchene dit stuk naar zijn karakteristieke taal te laten vertalen. Met hem beschikken we over dé man die de geestige zeggingskracht van de taal meester is.'
Met het volkse perspectief, en de volksraadpleging van Pilatus als een van de centrale gebeurtenissen, raakt Barabbas ook onvermijdelijk aan thema's als populisme en leiderschap, die niet alleen tussen de wereldoorlogen, maar ook vandaag nog aan de orde zijn. Delnaet: 'De uitroepen van herkenning waren tijdens onze eerste lezing van het stuk inderdaad niet van de lucht. Tijdens het tweede bedrijf zitten koning Herodes, de hogepriester Kaifas en Pontius Pilatus bij elkaar om te kijken hoe ze de situatie moeten aanpakken. Wat die drie dan allemaal zeggen, is precies hetzelfde als wat je vandaag in de gazet leest. Voor de religieuze lobby is het de hele tijd al duidelijk dat Christus dood moet omdat hij te veel navolging krijgt. De wetten en regels die in de weg staan, proberen ze dus op een zogenaamd democratische manier te omzeilen. Kaifas bespeelt handig het volk opdat het hem zijn zin zou geven, en dat soort volksmanipulatie is verbazend eenvoudig. Pilatus is dan weer een man die last heeft van zijn functie en zich geen raad weet met de krachten die aan het werk zijn.'
Zo wordt Barabbas uiteindelijk nog de sterke figuur bij De Ghelderode, en hoeft het eigenlijk niet te verwonderen dat ook hij moet hangen. 'Voor De Ghelderode is Barabbas degene die de hele maskerade door heeft. Hij maakt er een moordenaar van, die in het eerste bedrijf zijn gruwelijke credo mag verkondigen, maar ook een man die uitgaat van zijn eigen overtuiging - tegen zijn noodlot in. Als terdoodveroordeelde is hij eigenlijk een verheviging van de sterfelijke mens die besluit zo intens mogelijk te leven. In tegenstelling tot Jezus gebruikt hij daarbij wel geweld, hoewel hij weet dat het hem even weinig zal opleveren. Hij gaat in het verzet, al was het maar om de mensen die het voor het zeggen hebben de kop zot te maken.'
Pasen valt vroeg dit jaar, dus kon de timing van theater Malpertuis niet beter. Met Barabbas brengen ze het passieverhaal, maar dan anders.
Een van de eerste volksraadplegingen die faliekant is afgelopen, had in 33 na Christus plaats in Jeruzalem. De Romeinse landvoogd Pontius Pilatus zag eigenlijk niet goed wat die Jezus van Nazareth volgens de joden dan wel allemaal verkeerd had gedaan. In een poging de mensenzoon weer vrij te kunnen laten zonder de machtige schriftgeleerden voor het hoofd te stoten, waste hij zijn handen in onschuld en bedacht hij de directe democratie. Het volk mocht zelf beslissen welke gevangene ter gelegenheid van het Paasfeest gratie werd verleend: die arme zwijgzame Jezus Christus of de grofgebekte misdadiger Barabbas. De gevolgen van het verkeerd afgelopen referendum waren bepalend voor de wereldgeschiedenis.
De Bijbelse Barabbas doet bij de meeste mensen die een katholieke opvoeding hebben genoten dus nog altijd een belletje rinkelen. Maar in het gelijknamige toneelstuk van Michel de Ghelderode, uit 1928, leren we de man van naderbij kennen. Dat is een van de redenen waarom Jurgen Delnaet Barabbas koos voor zijn seizoensproductie bij het Tieltse gezelschap. 'In het Nieuwe Testament verdwijnt Barabbas weer even snel als hij wordt opgevoerd', zegt hij. 'Veel is over die man niet bekend. Er bestaan nog wel enkele teksten waarin wat over zijn leven wordt gespeculeerd, maar uiteindelijk weten we alleen dat het een bandiet was die gevangen zat. De Ghelderode gebruikt hem echter om het passieverhaal te kunnen vertellen vanuit de positie van de gewone man in de achterbuurten van Jeruzalem. Het derde bedrijf speelt zich zelfs volledig af in die achterbuurten, aan de voet van de Calvarieberg waar bijvoorbeeld een kermisfiguur zonder klanten zit omdat iedereen naar het veel grotere spektakel van de terechtstelling zit te kijken.'
Michel de Ghelderode (1898-1962) was zeer vertrouwd met dat volkse gegeven. De latere Nobelprijskandidaat werd geboren in een Vlaamse familie in Brussel, maar kreeg er een opvoeding in het Frans, terwijl zijn stukken uiteindelijk zouden worden opgevoerd tot in New York. De auteur van Escurial en Pantagleize was echter aan zijn carrière begonnen bij Poppentheater Toone, waarvoor hij ook een volks en humoristisch passieverhaal schreef dat daar nog ieder jaar wordt opgevoerd.
Delnaet: 'Vandaar ook dat het mij vanzelfsprekend leek om Filip Vanluchene dit stuk naar zijn karakteristieke taal te laten vertalen. Met hem beschikken we over dé man die de geestige zeggingskracht van de taal meester is.'
Met het volkse perspectief, en de volksraadpleging van Pilatus als een van de centrale gebeurtenissen, raakt Barabbas ook onvermijdelijk aan thema's als populisme en leiderschap, die niet alleen tussen de wereldoorlogen, maar ook vandaag nog aan de orde zijn. Delnaet: 'De uitroepen van herkenning waren tijdens onze eerste lezing van het stuk inderdaad niet van de lucht. Tijdens het tweede bedrijf zitten koning Herodes, de hogepriester Kaifas en Pontius Pilatus bij elkaar om te kijken hoe ze de situatie moeten aanpakken. Wat die drie dan allemaal zeggen, is precies hetzelfde als wat je vandaag in de gazet leest. Voor de religieuze lobby is het de hele tijd al duidelijk dat Christus dood moet omdat hij te veel navolging krijgt. De wetten en regels die in de weg staan, proberen ze dus op een zogenaamd democratische manier te omzeilen. Kaifas bespeelt handig het volk opdat het hem zijn zin zou geven, en dat soort volksmanipulatie is verbazend eenvoudig. Pilatus is dan weer een man die last heeft van zijn functie en zich geen raad weet met de krachten die aan het werk zijn.'
Zo wordt Barabbas uiteindelijk nog de sterke figuur bij De Ghelderode, en hoeft het eigenlijk niet te verwonderen dat ook hij moet hangen. 'Voor De Ghelderode is Barabbas degene die de hele maskerade door heeft. Hij maakt er een moordenaar van, die in het eerste bedrijf zijn gruwelijke credo mag verkondigen, maar ook een man die uitgaat van zijn eigen overtuiging - tegen zijn noodlot in. Als terdoodveroordeelde is hij eigenlijk een verheviging van de sterfelijke mens die besluit zo intens mogelijk te leven. In tegenstelling tot Jezus gebruikt hij daarbij wel geweld, hoewel hij weet dat het hem even weinig zal opleveren. Hij gaat in het verzet, al was het maar om de mensen die het voor het zeggen hebben de kop zot te maken.'
0 Comments:
Een reactie posten
<< Home